Tuinplezier zonder ongedierte

Of het nu in de GreenBox, een plantenbak of de balkonbak is: daar staat hij, jouw groene trots: de petunia is net begonnen met bloeien of de komkommer vormt net zijn eerste vruchten. En iets klopt niet: zwarte vliegen schieten door het beeld. Of de tafel waarop de GreenBox staat, is opeens zo plakkerig, en de petunia zelf ook. Je kijkt beter en ontdekt… een grote familie bladluizen!

Als je – net als wij van BERLIN GREEN – kiest voor pesticidenvrije plantenteelt, is een aantasting door zogenaamde "plagen" nooit volledig uit te sluiten. Deze reeks insecten, die ons tuinders geen nut maar veel meer schade brengen, kan ons werk en geduld in korte tijd vernietigen. Aangetrokken door het sap van onze groene lievelingen vreten ze deze aan of zuigen ze leeg totdat de planten uiteindelijk afsterven.

Bladluizen & Co

Met wie je te maken hebt

Bijna geen bloem is immuun voor een invasie van bladluizen. Deze peervormige, tot 4 mm lange insecten komen niet alleen in groen, maar in veel verschillende kleuren voor, zoals oranje, roze, wit, bruin of zwart. Ook de larven van de zogenaamde witte vlieg kunnen gevaarlijk zijn voor onze planten, omdat ze zich net als bladluizen voeden met het sap van de planten, wat leidt tot verzwakking en de dood. Witte vliegen leggen hun eieren voornamelijk aan de onderkant van het blad.

Bladluizen en de larven van de witte vlieg hebben eiwitten nodig om te overleven. Door sap te onttrekken aan de bloemen en bladeren van onze geliefde planten, zuigen ze letterlijk de levensenergie uit de planten. Omdat het plantensap echter meer suiker dan eiwitten bevat, moeten ze er grote hoeveelheden van drinken om voldoende voeding binnen te krijgen. De overtollige suiker scheiden ze vervolgens weer uit als "honingdauw". Dit is de plakkerige laag op de ondergrond en bladeren.

Elke plantenliefhebber zal bovendien al te maken hebben gehad met rouwvarenmuggen. Dit zijn de piepkleine zwarte vliegjes die opstijgen wanneer je je planten water geeft of met de plantenbak in aanraking komt. Ook hier zijn de larven het probleem, die zich voeden met de jonge wortels van de planten.

Als de plagen goede omstandigheden vinden, wat in onze gekoesterde tuinen waarschijnlijk het geval is, dan vermenigvuldigen ze zich extreem snel. Let dus goed op bij het bewonderen van onze groene vrienden – inclusief de onderkant van hun bladeren! Zo kunnen we tijdig ingrijpen mocht dat nodig zijn.

Wat helpt tegen schadelijke insecten?

Het is cruciaal om zo snel mogelijk te handelen om verdere groei van de schadelijke insectenpopulatie te voorkomen.

Tegen deze zogenaamde plagen biedt de markt veel chemische middelen. Maar het kan ook anders, want veel van de kwelgeesten laten zich ook met natuurlijke middelen verdrijven. Hiermee beschermen we enerzijds het milieu tegen verdere vervuiling door giftige chemicaliën, te meer daar we voor sommige methoden niet eens afwerende stoffen nodig hebben. Anderzijds zullen zelfgemaakte bestrijdingsmiddelen aanzienlijk goedkoper zijn.

Snelle hulp met gele vangplaten?

Het gebruik van zogenaamde gele vangplaten kan zeker als efficiënt worden beschouwd. Vanuit ecologisch oogpunt is het echter met uiterste scepsis te bekijken. Gele vangplaten zijn gele plastic schijven die in de buurt van het substraatoppervlak worden geplaatst en daar insecten aantrekken met kleur en geurstoffen. Eenmaal aangetrokken blijven deze vastzitten op het tegelijkertijd kleverige oppervlak en sterven daar. Vooral op het balkon, buiten of in de kas is het gebruik van gele vangplaten echter af te raden, omdat er niet alleen plagen, maar ook nuttige insecten op sterven.

Bij een gevorderde aantasting door plagen

Ziet het ernaar uit dat delen van je lievelingen al volledig verzwakt zijn in de greep van de plagen? Dan raden we aan de aangetaste delen af te knippen en zo snel mogelijk weg te gooien, ook al doet dat het tuiniershart pijn. Nu kun je je richten op de rest van de plant of het substraat waarin ze groeit, want waarschijnlijk verbergen volwassen dieren zich overal in de plant en hun larven mogelijk in het substraat.

Substraatvoorbereiding

Tijdens hun productie worden onze PlantPlugs zo sterk verhit dat alle eventueel aanwezige eieren worden gedood. Bladluizen, zwarte of witte vliegen in de GreenBox moeten dus van buitenaf je beschermelingen hebben bereikt. Dit gebeurt ofwel doordat een reeds door schadelijke insecten aangetaste plant in de buurt staat, of doordat rondzwervende insecten hun weg naar je balkon of via een open raam naar je GreenBox of plantenbakken hebben gevonden.

Wanneer je voor een nieuwe aanplanting aarde van onbekende oorsprong gebruikt, is het aan te raden deze thermisch voor te behandelen, omdat plagen of hun eieren dit proces niet overleven. Wij adviseren de te gebruiken potgrond op een bakplaat te verdelen (niet hoger dan 2,5 cm) en deze op 200° C gedurende ongeveer 20 minuten te bakken. Pas in afgekoelde toestand met de planten in contact brengen.

Handmatige aanpak

Als de plant besmet is met een beheersbaar aantal individuen, kunnen we de luizen of kevers individueel verwijderen.

Inzet van nuttige insecten

Bij binnenshuis tuinieren komt als complicerende factor dat schadelijke insecten in onze binnenruimtes nauwelijks natuurlijke vijanden tegenkomen. Buiten op het balkon of in de tuin is de kans aanzienlijk groter dat nuttige insecten zoals lieveheersbeestjes, sluipwespen, gaasvliegen of zweefvliegen hen te lijf gaan. Ook oorwormen zien in bladluizen een bijzondere lekkernij. Ontdek je dus dergelijke nuttige insecten in de omgeving van je planten, laat ze dan hun gang gaan, want hun aanwezigheid is een zeer goed teken!

Als uiterst efficiënt tegen rouwvliegjes zijn zogenaamde rondwormen gebleken: deze met het blote oog nauwelijks zichtbare "Steinernema feltiae"-nematoden (ook SF-Nematoden) zijn verkrijgbaar in poedervorm, worden kort in water opgelost en vervolgens op het aangetaste substraat gegoten. De minuscule beestjes doen de plant niets, maar ze voeden zich wel met de larven van de rouwvlieg.

Kweek van begeleidende planten:

Om ons buiten of op het balkon te blijven verdedigen tegen plagen, kunnen we gebruikmaken van zogenaamde begeleidende planten voor geurende bescherming of om de genoemde natuurlijke vijanden aan te trekken. Hoewel wij mensen de geur van de etherische oliën van veel planten meestal als aangenaam ervaren, heeft het een afschrikwekkende werking op bladluizen, muggen, wespen of mieren.

Als bijzonder effectief tegen bladluizen zijn lavendel en het heerlijk hartige kruid bonenkruid gebleken. De volgende planten bewijzen ook goede diensten tegen plagen:

Basilicum, dille, salie, peterselie, venkel, bieslook, tijm, oregano of koriander. Terwijl zweefvliegen zich magisch aangetrokken voelen tot de bloemen van dille, trekken korenbloemen en goudsbloemen sluipwespen aan.

Met deze middelen verdedig je je tegen rouwvliegjes:

Lucifers tegen rouwvliegjes

Tegen de aantasting van rouwvlieglarven in het plantensubstraat helpt de zwavel die in de luciferkop zit. Deze lost geleidelijk op in het gietwater en doodt de larven, maar schaadt de planten niet. Steek eenvoudigweg 1 onverbrande lucifer ongeveer 2 cm diep in 1 aangetast PlantPlug en vervang deze na ongeveer 14 dagen. Gebruik bij een grotere potdiameter dienovereenkomstig meer lucifers.

Wat helpt tegen vampiers…

Ook de bestanddelen van de voor mensen zo gezonde knoflook hebben bij de larven van rouwvliegjes een tegengestelde werking: schil en verdeel 1 knoflookteen in meerdere delen en plaats deze in het aangetaste substraat. Gebruik dienovereenkomstig meer tenen bij grotere plantenbakken.

Cafeïnehoudend koffiedik

Doe het gedroogde koffiedik van cafeïnehoudende koffie op het substraatoppervlak en werk het een beetje in het substraat. Het is belangrijk om het koffiedik voor het mengen goed te laten drogen om schimmelvorming te voorkomen.

Afkooksels tegen bladluizen en larven van de witte vlieg

Tegen een aantasting van bladluizen of de larven van witte vliegen kunnen we onze planten besproeien met diverse mengsels, waarvan hier enkele worden voorgesteld.

Voor alle behandelingen met de volgende afkooksels geldt:

Ideale behandeltijdstip: 's ochtends. Zo heeft de plant voldoende tijd om te drogen.
De bladeren mogen niet worden besproeid tijdens sterke zonnestraling, omdat de waterdruppels als kleine lenzen kunnen werken, die het zonlicht zo op de plant kunnen bundelen dat er brandvlekken op de bladeren ontstaan.
Ook de onderkant van de bladeren besproeien!
Regen spoelt af (meer de boven- dan de onderkant van de bladeren!). Eventueel nabehandelen!
De mengsels gedoseerd gebruiken; hun samenstelling mag voor mensen onschadelijk klinken, maar vanaf een zekere concentratie betekenen ze stress voor de delicate membranen van onze planten.

Cafeïne: Wat ons wakker maakt, werkt fataal voor bladluizen

Als cafeïne via inademing of aanraking in het lichaam van bladluizen terechtkomt, heeft het daar een dodelijke werking. Nadat je dus je ochtendlijke 'wekker' hebt gemaakt, giet je het koffiedik een tweede keer op met kokend water en laat je het daarin afkoelen. Giet het koude afkooksel door een zeef en vul het in een spuitfles en besproei de aangetaste plekken en de onderkant van de bladeren. (Het gewenste effect kan niet worden bereikt met cafeïnevrije koffie.)

Natronloog

Een ander recept voor een ecologisch verantwoorde behandeling tegen schadelijke insecten is een loogoplossing van water en natron.

Recept voor ca. 1 liter natronloog

½ theelepel natron in
1 liter kokend water oplossen,

laten afkoelen en in een spuitfles doen

Neemolie

Neemolie wordt gewonnen uit de zaden van de neemboom, die inheems is in subcontinentale Azië. Vanwege zijn antivirale eigenschappen wordt het ook gebruikt in de natuurgeneeskunde.

Neemolie ondersteunt tuiniers in de strijd tegen diverse plagen, waaronder bladluizen, spint en larven.

Neemolie-mengsel voor hardbladige planten

10 ml neemolie op
1 liter water.

Beide ingrediënten in een spuitfles doen en voor elke behandeling zeer goed schudden.

Voor zachtbladige planten (bijv. komkommers) wordt een mengverhouding van 5 ml neemolie op 1 liter water aanbevolen.
De afstand tussen de behandelingen moet 4 – 5 dagen bedragen.
In de gebruikte doses is neemolie volkomen veilig voor menselijke consumptie. De olie bevat echter bitterstoffen. Daarom moeten vruchten of bladeren die bestemd zijn voor consumptie, voor de bereiding worden afgewassen.

Hardere maatregelen:

Ecologische zeepoplossing

Basisrecept voor ca. 1 liter vloeibare zeep of ossengalzeep oplossing:

30 g vaste vloeibare zeep of ossengalzeep iets fijner maken, in een bak doen
1 liter kokend water toevoegen (zo lost de zeep het beste op)
De oplossing roeren totdat de zeep is opgelost
De afgekoelde oplossing onverdund in een spuitfles doen
Na de behandeling de oplossing bij voorkeur in de koelkast bewaren

Het geheime ingrediënt:

Heeft de loog alleen ook bij de tweede poging niet het gewenste effect gehad? Probeer het met

1 EL hooggeconcentreerde alcohol (Prima Sprit of wodka) op
1 liter zeepoplossing
Goed schudden in de spuitfles.

Een spoor van raapzaadolie tegen plagen:

Mild voor het milieu en hard tegen bladluis & Co is de behandeling met een mengsel van raapzaadolie en water. Als de aangetaste plekken worden besproeid met de verdunde raapzaadolie, legt het vet een filmlaagje over de insecten. Dit belemmert de plagen in hun zuurstofopname.

Recept voor ca. 250 ml raapzaadolie-mengsel: